بررسی دلایل یاتاقان زدن خودرو و راه‌های جلوگیری از آن

یاتاقان زدن خودرو یک نقص فنی است که می تواند خسارت بسیار سنگینی را برای شما رقم بزند. حتما شما هم شنیده اید که می گویند ماشینی یاتاقان زده ولی علت یاتاقان زدن خودرو چه چیزی می توان باشد؟  یا چگونه می توان از یاتاقان زدن ماشین جلوگیری کرد؟ ما در این مقاله  به بررسی موارد زیر می‌پردازیم:

• معرفی یاتاقان و وظیفه یاتاقان در موتور
• اجزای تشکیل دهنده یاتاقان
• علائم یاتاقان زدن خودرو
• دلایل یاتاقان زدن خودرو
• رفع صدای یاتاقان
• بهترین زمان تعویض یاتاقان‌ها
• چگونه از یاتاقان زدن خودرو جلوگیری کنیم؟

معرفی و وظیفه قطعه یاتاقان در موتور

یاتاقان (Bearing) عبارت است از یک قطعه مهم در ماشین‌آلات و سیستم‌های مکانیکی که برای کاهش اصطکاک و انتقال نیرو و حرکت بین دو قسمت متحرک یا ثابت استفاده می‌شود. یاتاقان‌ها معمولاً از جنس فلزی (مانند فولاد)، سرامیک یا پلاستیک ساخته می‌شوند و معمولاً دارای شکل کروی یا استوانه‌ای هستند.

یاتاقان‌ها دارای انواع مختلفی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به یاتاقان‌های شیار عمیق، یاتاقان‌های استوانه‌ای، یاتاقان‌های مخروطی، و یاتاقان‌های توپی اشاره کرد. هر نوع یاتاقان براساس نیازهای خاصی مانند سرعت، بار، و شرایط محیطی در ماشین‌آلات و سیستم‌های مختلف استفاده می‌شود.

یاتاقان‌های خودرو قطعاتی هستن که برای متصل کردن محور چرخ به بدنه ماشین به کار گرفته می شود. این قطعات باید بدون صدا و لرزش کار کنند تا عمر مفید خودرو را بهبود بخششد و همچنین، راننده و سرنشینان را از صدا و لرزش زیاد خسته نکنند.

اجزای تشکیل دهنده یاتاقان

یاتاقان از چند بخش تشکیل شده است که هر کدام نقش خاصی در عملکرد آن دارند. اجزای تشکیل دهنده یاتاقان عبارتند از:

1. حلقه داخلی که برای نگه داشتن محور چرخ و انتقال بار به بدنه خودرو استفاده می‌شود.
2. حلقه خارجی که برای نگه داشتن توپی درون یاتاقان و انتقال بار به بدنه خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
3. توپی که یکی از اجزای مهم یاتاقان است که برای انتقال بار و جلوگیری از لغزش بین حلقه داخلی و حلقه خارجی کاربرد دارد.
4. صفحات فولادی که وظیفه نگه داشتن توپی و جلوگیری از لغزش آن بین حلقه داخلی و حلقه خارجی را برعهده دارد..
5. قفل یاتاقان که برای محکم نگه داشتن حلقه های داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می گیرد.
6. رینگ که برای جلوگیری از ورود آب، گرد و غبار و سایر ذرات به داخل یاتاقان کاربرد دارد.
7. بلبرینگ که برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از لغزش بین اجزای یاتاقان کاربرد دارد.
8. سوراخ‌های تهویه که برای جلوگیری از تولید حرارت زیاد در یاتاقان و کاهش فشار هوا در داخل آن استفاده می‌شوند.

علائم یاتاقان زدن خودرو

علائم یاتاقان زدن در خودروها می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی که در اجزای یاتاقان وجود دارد باشد. بنابراین، تشخیص و رفع این مشکلات بسیار مهم است.از علائم یاتاقان زدن می توان به صداهایی که از چرخ های خودرو شنیده می شود اشاره کرد.

برای تشخیص صدای یاتاقان باید به صداهایی که به صورت خفیف و پراکنده می آید توجه کرد. در بعضی از موارد، به صورت شدید و مداوم این صدا می باشد ، در بعضی اوقات این صدای یاتاقان زدن ماشین ممکن است به صورت صاف و منظم باشد و یا حتی به صورت خش‌خش و پافشاری هم ممکن است باشد. بطور کلی این صداها در زمان حرکت خودرو و یا زمان تغییر سرعت و شتاب شنیده می‌شود اما، صداهای نشان دهنده یاتاقان زدن خودرو ممکن است تنها در حالتی که خودرو در حرکت است، شنیده شود.

زمان  یاتاقان زدن خودرو در فرمان و صندلی ممکن است لرزش را احساس کنید که در آن صورت لرزش در فرمان خیلی خطرناک است. خرابی توپی،حلقه های داخلی ،حلقه خارجی و رینگ ها می تواند از علائم یاتاقان زدن خودرو می باشد که سریع باید بر طرف شود.

در برخی موارد، یاتاقان‌های مشکل‌دار ممکن است منجر به نشت روغن شوند. اگر روغن از یاتاقان‌ها به بیرون جاری شود و در نقاط مختلف خودرو یا روی چرخ‌ها مشاهده شود، این ممکن است نشانه وجود خرابی در یاتاقان‌ها باشد.

دلایل یاتاقان زدن خودرو (خرابی یاتاقان)

یاتاقان زدن خودرو ممکن است به دلایل متفاوت رخ دهد. در زیر برخی از دلایل مشترک یاتاقان زدن خودرو را بررسی می‌کنیم:

سایش و خرابی یاتاقان:

یکی از علل رایج یاتاقان زدن خودرو، سایش و خرابی خود یاتاقان‌ها است. سایش ناشی از استفاده طولانی مدت، نگهداری ناصحیح، کثیف شدن، نفوذ آب یا خرابی در بلبرینگ‌ها می‌تواند منجر به زدگی یاتاقان شود.

کثیف شدن و آلودگی:

ورود ذرات خارجی مانند گرد و غبار، روغن کثیف و آلوده، آب، لجن و سایر آلودگی‌ها به یاتاقان‌ها می‌تواند باعث یاتاقان زدن شود. ذرات معلق و آلودگی‌ها می‌توانند اصطکاک اضافی ایجاد کرده و خرابی را تسریع کنند.

عدم گریس کافی:

گریس استفاده شده در یاتاقان‌ها برای کاهش اصطکاک و حفظ روانی حرکت استفاده می‌شود بنابراین اگر  کاهش گریس در یاتاقان‌ها اتفاق بیافتد، اصطکاک اضافی به وجود می‌آید که ممکن است باعث یاتاقان زدن خودرو شود.

نصب نادرست:

نصب نادرست یا ناقص یاتاقان‌ها نیز می‌تواند عاملی برای زدگی یاتاقان باشد. نصب به شکل نادرست ممکن است باعث عدم توازن و اصطکاک نامناسب در یاتاقان‌ها شود.

خرابی قطعات مجاور:

خرابی قطعات مجاور یاتاقان‌ها مانند میله‌ها، دیسک‌ها، دنده‌ها و سیستم‌ ترمز، می‌تواند باعث زدگی یاتاقان‌ها شود. به عنوان مثال، اگر میله‌ها یا آرماتورها خراب یا آسیب دیده باشند، بار بیشتری به یاتاقان‌ها وارد می‌شود و ممکن است باعث زدگی آنها شود.

شرایط زیست محیطی خاص:

شرایط زیست محیطی خاص می‌تواند تأثیری بر عمر یاتاقان‌ها داشته باشد. مثلاً نیروهای خارجی مانند ارتعاشات شدید، رطوبت بالا، دماهای بسیار بالا یا پایین، مواد شیمیایی خورنده و غیره ممکن است باعث خرابی و زدگی یاتاقان‌ها شوند.

رفع صدای یاتاقان

برای رفع صدای یاتاقان در ماشین، می توانید از روش های زیر استفاده کنید:

• در صورتی که یک یاتاقان خراب شده باشد آن را تعویض کنید.
• برای جلوگیری از تولید صدای یاتاقان، بهتر است سطح روغن موتور را بررسی کنید و در صورت نیاز آن را تکمیل کنید.
• برای جلوگیری از تولید صدای یاتاقان، بهتر است یاتاقان‌ها را با تنش درست نصب کنید همچنین در صورتی که صدای بوجود آمده به دلیل صدای چرخ دنده باشد، بهتر است به یک تعمیرکار خودرو مراجعه کنید تا این مشکل را برطرف کند.
• در صورتی که قطعاتی از جمله کمربند تایمینگ، پولی، ویبره‌گیر و...ترکیده باشند، بهتر است آن‌ها را تعویض کنید.
• گاهی ممکن است صدای بوجود آمده به دلیل ایراداتی در فرمان باشد؛ بهتر است به یک تعمیرکار خودرو مراجعه کنید تا این مشکل برطرف شود.

بهتر است در صورت بوجود آمدن صدای یاتاقان در ماشین، سریعا اقدام به رفع آن کنید تا از آسیب دیدن سایر قطعات و تعمیرات گران قیمت در آینده جلوگیری شود.

بهترین زمان تعویض یاتاقان‌ها

زمان تعویض یاتاقان‌ها به عوامل مختلفی چون خودرو، شرایط کاری، نوع و کیفیت یاتاقان‌ها و میزان استفاده از خودرو بستگی دارد.زمان تعویض یاتاقان نوع دستگاه یکی از عوامل مهم است که باید بررسی شود. برای مثال، در دستگاه‌های سنگین و صنعتی که در شرایط سخت و خشن کار می‌کنند، یاتاقان‌ها باید بیشتر و به شکل منظم تعویض شوند. در مقابل، در دستگاه‌های خودرویی که در شرایط عادی کار می‌کنند، زمان تعویض یاتاقان‌ها زودتر است.

شرایط کاری نیز تأثیر زیادی بر زمان تعویض یاتاقان‌ها دارد در شرایط خشک و تمیز، یاتاقان‌ها کمتر خراب می‌شوند اما در شرایط گرد و غبار، رطوبت و شرایط سخت، یاتاقان‌ها بسیار زودتر خراب می‌شوند و نیاز به تعویض دارند.

نوع و کیفیت یاتاقان‌ها نیز بسیار مهم است یاتاقان‌های با کیفیت بالا و ساختار محکم، معمولاً زمان تعویض آن‌ها زودترانجام می شود اما یاتاقان‌های با کیفیت پایین و ساختار ضعیف، بسیار زودتر خراب می‌شوند و نیاز به تعویض دارند.

تعویض یاتاقان بستگی به مقدار استفاده شما از ماشین دارد.خودرو هایی که از آن کمتر استفاده می شود یاتاقان آن دیرتر خراب می شود اما ماشین هایی که پرمصرف است زودتر خراب می شودند و باید یاتاقان آن را عوض کرد.درکل زمان تعویض یاتاقان‌ها بین 3 تا 5 سال است. البته در شرایط خاص ممکن است زمان تعویض آن‌ها زودتر یا دیرتر شود.

تعویض یاتاقان از زیر موتور

یاتاقان‌ها یکی از قطعات مهم در موتور خودرو هستند و به عنوان یک قطعه اساسی در سیستم توزیع نیروی موتور، مسئول انتقال گشتاور و نیرو به قطعات دیگر خودرو هستند. با گذر زمان، یاتاقان‌ها ممکن است خراب شوند و باعث تولید صدای نامطلوبی شوند. در این صورت، تعویض یاتاقان ضروری است تا از خرابی قطعات دیگر خودرو جلوگیری کند.

پس از تشخیص دلیل صدای نامطلوب، می‌توانید به تعویض یاتاقان بپردازید. برای این کار، ابتدا باید موتور خودرو را خاموش کنید و سپس با استفاده از دستگاه‌های خاص، یاتاقان‌های قدیمی را از زیر موتور خودرو خارج کنید و بعد، یاتاقان‌های جدید را نصب کنید.

در حین تعویض یاتاقان، بهتر است سایر قطعات مرتبط با یاتاقان نیز بررسی شوند و در صورت نیاز تعمیر شوند. این قطعات شامل تسمه تایمینگ، پولی، ویبره‌گیر و...هستند.همچنین، پس از تعویض یاتاقان، بهتر است موتور خودرو را چند بار روشن و خاموش کنید تا مطمئن شوید که یاتاقان درست نصب شده است و هیچ مشکلی در سیستم توزیع آن وجود ندارد.

چگونه از یاتاقان زدن خودرو جلوگیری کنیم؟

استفاده از روش های زیر باعث می شود که از یاتاقان زدن خودرو جلوگیری شود که این روش ها شامل:

• برای جلوگیری از یاتاقان زدن، باید یاتاقان‌ها را تمیز نگه دارید در صورتی که کثیف باشد این قطعه خراب می شود.
• باید به موقع یاتاقان‌های خودرو را تعویض کنید چون یاتاقان‌های فرسوده و خراب، باعث زدگی و خرابی سایر قطعات خودرو می‌شوند.
• استفاده از روغن مناسب در محل یاتاقان‌ها، باعث حفظ و نگهداری بهتر این قطعات می‌شود.
• رانندگی با دقت و حساسیت، باعث می شود که کمتر یاتاقان ماشین آسیب ببیند در صورتی که با سرعت بالا و بدون توجه به شرایط جاده رانندگی کنید، این قطعات زودتر خراب می‌شوند.

هزینه یاتاقان زدن ماشین

هزینه تعویض یاتاقان خودرو بستگی به نوع خودرو، مدل و سال ساخت آن دارد. همچنین، نوع یاتاقان و تعداد آن نیز مهم است. برای مثال، خودرویی که دارای چهار یاتاقان است هزینه تعویض آن‌ها بیشتر است.

با این حال، هزینه تعویض یاتاقان خودرو به مکانیکی که خودرو را تعمیر می‌کند و منطقه جغرافیایی کشور بستگی دارد. به طور کلی، هزینه تعویض یاتاقان خودرو در شهرهای بزرگ و مراکز تعمیرات خودرو بیشتر است. از طرف دیگر، در مناطق روستایی و شهرستان‌ها هزینه تعویض یاتاقان خودرو کمتر است.